Rodzaj zastosowanego fundamentu zależy bezpośrednio od tego, na jakiej głębokości będzie się znajdował. W związku z tym, fundamenty dzielimy na płaskie i głębokie.
Fundamentami płaskimi nazywamy te, których cała płaszczyzna podstawy leży bezpośrednio na gruncie budowlanym, znajdującym się na głębokości dostępnej praktycznie dla robót ziemnych, czyli takiej, która da się osiągnąć przez wykonanie wykopu. Jeżeli jednak warstwa gruntu o odpowiedniej nośności znajduje się tak głęboko, że wykonanie wykopów byłoby zbyt uciążliwe, wówczas wykonujemy fundamenty, które sięgają do warstwy nośnej tylko słupami, palami lub podobnymi elementami nie całą podstawą. Noszą one nazwę fundamentów głębokich.
Do fundamentów płaskich zaliczamy ławy i stopy fundamentowe oraz fundamenty płytowe, skrzyniowe i rusztowe. Do fundamentów głębokich należą słupy, pale, studnie. Ponadto specjalnym rodzajem fundamentowania, stosowanym do prac poniżej lustra wody, jest fundamentowanie na kesonach. Głębokość posadowienia budynku, poza koniecznością oparcia na gruncie o odpowiedniej wytrzymałości, zależy jeszcze od głębokości przemarzania gruntu, liczby i wysokości kondygnacji podziemnych budynku, oraz od poziomu wody gruntowej.
Przemarzanie gruntu polega na zamarzaniu cząsteczek wody znajdujących się w gruncie. Ponieważ zamarzanie powoduje zwiększenie objętości wody, grunt zaczyna pęcznieć i wysadzać spoczywające na nim elementy ku górze, powodując uszkodzenia podłóg położonych na gruncie oraz przesunięcia fundamentów i murów piwnic. Jeżeli fundament jest zagłębiony na wymagany poziom, wówczas strefa objęta zamarzaniem w zimie (na zewnątrz ściany fundamentowej) oddzielona jest od strefy niezamarzającej (wewnątrz obrysu fundamentów) przez ścianę znajdującą się pod poziomem terenu, a zmiany objętości gruntu wskutek zamarzania nie powodują ruchów ścian, które zostały posadowione poniżej poziomu przemarzania.
